Kahramanmaraş'ın Pazarcık ilçesi 06,02,2023 yılı saat 4,17 de oluşan ve birçok ilimizin büyük yıkımlarla karşılaştığımız 7.7 büyüklüğündeki deprem, ve daha sonrası 7,6 şiddetindeki depremler sonrası Türkiye’nin deprem ülkesi olduğunu bir kez daha hatırlattı. Prof. Dr. Naci Görür başta İstanbul olmak üzere pek çok bölgeyi olası yeni depremlere karşı uyardı. Kahramanmaraş depremi sonrası İstanbul’un en riskli bölgeleri hangileri, İstanbul’da hangi ilçelerin zemini depreme dayanıklı? İstanbul’da zemini sağlam ilçeler hangileri? Esenyurt zemini depreme dayanıklı mı? Esenyurt zemini sağlam mı? gibi sorular da sorulmaya devam ediliyor.
İstanbul ili Esenyurt ilçesinde olası bir deprem ne kadar binanın yıkımına sebep olur, hangi mahallelerde yüksek katlı binalar var bunları durumları nedir? gece olası bir depremde evlerinde yaşayan kişi sayısı ne kadar gündüz olası bir depremde evlerinde bulunan kilşi oranı ne kadar? Özellikle hagi mahalleler etkilenecek bu olası bir depremde bunları arştırma yaparken hangi kaynakları kullanarak bu veriye vardık?
Esenyurt Geneline bakıldığında her mahallede yüksek katlı binalar mevcut Gökevler Mhallesi ismiyle müsenne bir mahalle zeminin gevşek olduğu bölgede 30-40 katlı binalar görebiliyoruz. Koza Mahallesi Tem yolunun diğer tarafında kalmasına rağmen son yıllarda yabancı vatandaşları ülkemize göç etmesiyle birlikte adeta yabancı mahallesine dönmüş ve çok yüksek katlı binaları buradada görmekteyiz. Necip Fazıl kısakürek mahallesinde ise bütük kısa katlı mahalle modeliyle yapılmış binaların içinde sanki ben buradayım diye bağıran blokları görmekteyiz yine bu mahalelde Özellikle Nijeryapı vatandaşlarının ikameti haline gelmiş bir yerleşim yeridir. En fazla yüksek katlı binaların bulunduğu yeşilkent ve telatpaşa mahalleri çok yoğunluğun olduğu bir yerleşim alanlarına sahip bir deprem olması durumunda en çok hasarın olacağı yerleşim yerlerinin başında gelmektedir.
Kentlerde depremler; sadece can kaybına ya da bina, köprü vb. üstyapıda hasarlara neden olmazlar. Olası büyük depremler kentlerde kritik öneme sahip doğal gaz, içme suyu ve atık su şebekeleri gibi altyapıda da hasar oluşturma potansiyeline sahiptirler.
Günlük yaşantının temel bileşenlerinden olan altyapı sistemlerinin olası bir İstanbul depreminde nasıl davranış göstereceğini kestirmek bu açıdan büyük önem taşımaktadır.
Bu çalışma kapsamında İstanbul genelinde hasar görebilirlik analizinde kullanılmak üzere altyapı sistemlerine (doğal gaz, içme suyu, atık su) ait verilerin derlenmiş ve altyapı envanteri oluşturmak gerekiyor.
İstanbul İli Esenyurt ilçesi Olası Deprem Kayıp Tahminlerinin Güncellenmesi Projesi (2022) çalışmalarında deprem kayıp tahminlerinde kullanılacak yer hareketleri üç farklı yaklaşım ile edilmiştir. Birinci yaklaşım, Marmara Denizi içinde yer alan faylardan kırılması muhtemel olan seğmenler üzerinde meydana gelecek senaryo depreminin neden olacağı yer hareketlerini yer hareketi tahmin denklemleri yardımıyla deterministtik olarak hesaplanmasıdır.
İkinci yöntem, olasılıksa deprem tehlike analizi ile farklı geri dönüş sürelerine karşılık gelen (sık, nadir, çok nadir gibi) yer hareketi dağılımlarının elde edilmesidir. Kullanılan üçüncü yöntem ise olasılıksa deprem yer hareketini ayrıştırılması sonucunda deprem tehlikesine en fazla katkıda bulunan seğmenlerde yer hareketi benzetim yöntemleri kullanılarak fay kırılma yönü, fay üzerinde yer değiştirme dağılımın etkisi gibi parametrelerin yer hareketi dağılımı üzerindeki mekânsal etkilerinin de göz önüne alındığı benzetim yaklaşımıdır. Risk analizlerine yönelik olarak deprem yer hareketi tahminlerinde yerel zemin koşullarının göz önüne alınması gereklidir.
İstanbul’un deprem riskli olan ilçeleri hangileri?
İstanbul Formasyonu büyük oranda Silivri ve Çatalca’nın sahil kesimi, Terkos Gölü, Arnavutköy, Büyükçekmece, Esenyurt, Beylikdüzü, Başakşehir, Bağcılar’ı kapsıyor. Çekmece Formasyonu, Büyükçekmece, Esenyurt, Beylikdüzü, Avcılar, Küçükçekmece, Bakırköy, Bağcılar, Bahçelievler, Güngören, Zeytinburnu, Bayrampaşa, Esenler, Gaziosmanpaşa ve Fatih civarında gözleniyor. İstanbul’un en riskli bölgeleri buralar.
