İstimlak kim tarafından ve ne sebeple yapılır bu konud abir çok kişi bilgi sahbi değildir bu sebeple bu haberimizde bunu değineceğiz işte neden istimlak olur kimler tarafından yapılır paralarını nasıl alırız.
Kamu yararının söz konusu olduğu durumlarda , devlet veya kamu tüzel kişiliklerinin özel mülkiyetteki taşınmaz malları bedelini ödeyerek kendi mülkiyetlerine geçirmesine istimlak denir. Kamulaştırma olarak da bilinir ve büyük kamu projelerinde; yol, park, hastane, okul gibi kamusal alanlar yaratma amacıyla yapılır. İstimlak süreci, özel mülkiyetin kamu ihtiyaçları doğrultusunda kullanılmasını sağlarken mal sahiplerine de taşınmazlarının bedelinin ödenmesi zorunluluğu getirir.
Türkiye’de istimlak işlemleri 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na göre yürütülmektedir. Kanun, istimlak nedir ? İşlemler nasıl yapılır? Taşınmaz sahiplerinin ihtiyaç duyduğu bilgiler nelerdir? Bedel nasıl hesaplanır? Gibi tüm detayları içerir. Kamu yararının öncelikli olduğu durumlarda zorunlu olarak uygulanır. Fakat bu süreçte mal sahiplerinin haklarını korumak da esastır.
İstimlak gerçekleşen mülkün devlet istimlak bedeli peşin ödenir ve mal sahibiyle devlet arasında uzlaşma sağlanmaya çalışılır. Kamulaştırmanın hız kazandığı kentsel dönüşüm projeleri ile istimlak uygulamaları günümüzde daha da yaygınlaşmıştır.
Kamulaştırma ve İstimlak Arasındaki Farklar
Kamulaştırma veya istimlak, aynı anlamda kullanılan kavramlar olsa da teknik olarak bazı farklara sahiptir. Her iki terim de kamu yararına özel mülkiyette bulunan taşınmazların devlet ya da kamu tüzel kişiliklerine devrini ifade eder ancak kamulaştırma, daha geniş kapsamlı bir süreçtir. Kamu yararına uygun görülen projelerin uygulanması için taşınmazların zorunlu olarak alınması anlamına gelir.
Peki, istimlak ne demek ? İstimlak ise kamulaştırmanın daha dar ve özel bir biçimi olarak düşünülebilir. Kamu yararı gereği, gayrimenkulün bedeli ödenerek devlet tarafından alınması işlemidir. Mülkiyetin tamamen devri anlamına gelir. Kamu projeleri çerçevesinde belirli bir alanın kamusal kullanıma sunulmasını sağlar. Her iki işlem de anayasal ve yasal düzenlemeler çerçevesinde gerçekleşir ama uygulama süreçleri ve kullanılan terimler arasında ince farklar bulunmaktadır.
İstimlak Nasıl Yapılır?
İstimlak işlemi, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu kapsamında düzenlenmiştir. Süreç, taşınmazın hangi projeye hizmet edeceğine dair karar alınmasıyla başlar. Projeler; yol, park, okul, sağlık merkezi gibi kamuya yönelik hizmet alanlarını içerir. Adımlar şunlar olabilir:
· Belirlenen taşınmazın mülkiyet durumu ve bedel tespiti yapılır, ardından mal sahibine resmi bir tebligat gönderilir.
· İlgili taraflar, uzlaşma komisyonu aracılığıyla bedel üzerinde anlaşmaya çalışır.
· Uzlaşma sağlanamaması durumunda, süreç yargı yoluna taşınır ve mahkeme tarafından belirlenecek bedel üzerinden istimlak gerçekleştirilir.
· İstimlak işlemi, kamu yararı doğrultusunda zorunlu bir adım olduğunda hızla sonuçlandırılır.
Belediyelerin İstimlak Yetkisi
Belediye tapulu yerleri istimlak edebilir mi ? İstimlak yetkisi kapsamı nedir? Bu sorular merak edilir. Gelin, detaylandıralım. Belediyeler, kamu yararına yönelik projelerin hayata geçirilmesi amacıyla taşınmaz malları istimlak etme yetkisine sahiptir. Belediyeler bu yetkiyi kamulaştırma kanunu çerçevesinde kullanır. Yol, park, metro, tramvay, otopark gibi projelerin hayata geçirilmesi için gerekli alanların belirlenmesi ve mülk sahipleriyle yapılan uzlaşma görüşmeleri sonrasında istimlak süreci başlatılır.
Belediyeler, imar planları doğrultusunda kamusal kullanım alanlarına ihtiyaç duyduklarında bu yetkiyi devreye sokar. İstimlak işlemi sırasında mal sahiplerine, belirlenen istimlak bedeli peşin olarak ödenir ve karşılıklı anlaşma sağlanmaya çalışılır. Belediyelerin istimlak yetkisi, vatandaşın mülkü üzerinde doğrudan etkisi olduğu için sıkı yasal denetimler ve düzenlemelere tabidir.
İstimlak Bedeli Nasıl Hesaplanır?
İstimlak bedeli, kamu yararına kullanılmak üzere özel mülklere el konulması sürecinde, mal sahibine ödenmesi gereken tazminatın belirlenmesidir.
· Taşınmazın; cinsi, yüz ölçümü, mevkii ve mevcut kullanım şekline göre hesaplanır.
· Bedelin belirlenmesinde emsal satışlar, vergi beyanları ve taşınmazın piyasa değeri dikkate alınır.
· Yapılarda yıpranma payı, arsalarda ise mevcut ya da potansiyel getiri hesaplanarak arsa istimlak bedeli belirlenir.
· Bayındırlık ve İskân Bakanlığı gibi resmî kurumlar, değer tespiti yaparken bu unsurları göz önünde bulundurur.
· İstimlak bedelinin hesaplanması, mal sahibine adil bir ödeme yapılmasını sağlayarak devlet ile vatandaş arasındaki hakların korunmasına hizmet eder.
İlgili kurumlar tarafından hazırlanan raporlar, arsa, bina ve tarla istimlak bedelleri için resmi belirlemede önemli rol oynar ve uzlaşma sürecine zemin hazırlar.
İstimlak Edilen Yerlerde Proje Uygulama Süreci
İstimlak edilen yerlerde proje uygulama süreci, kamulaştırılan alanlar; yol, park, okul, hastane, metro gibi kamu hizmetlerine yönelik tercih edilir. Uygulama süreci şunları kapsar:
· Belirlenen bir imar planına uygun olarak geliştirilir ve öncelikle gayrimenkulün hukuki ve teknik incelemesi yapılır.
· İstimlak işlemi tamamlandıktan sonra ilgili kamu kurumu, alanı planlanan projeye uygun şekilde düzenlemeye başlar.
· Arazinin mevcut durumu analiz edilir, altyapı çalışmalarına geçilir ve yapılar projeye uygun hale getirilir.
· Belediye ve diğer ilgili kamu kurumları, projeyi hızlandırmak adına farklı birimlerle koordinasyon içinde çalışır.
· Projenin başarıyla tamamlanması, kamu hizmetlerinin sorunsuz işlemesi için büyük önem taşır.
İstimlak edilen yerlerde bu süreç, belirli bir zaman dilimi içinde gerçekleşir ve kesinlikle kamuya fayda sağlayacak şekilde uygulanır.
İstimlak Davası Nedir?
İstimlak davası, taşınmazın kamu yararı gözetilerek devlet ya da kamu kurumları tarafından kamulaştırılmasına ilişkin düzenlenir. Süreç, taşınmaz sahibi ile ilgili idare arasında çıkan anlaşmazlıkların çözülmesi amacıyla açılan hukuki bir davadır. Kişiye ait özel mülklerin kamuya devredilmesini içerdiğinden, taşınmaz sahipleri bazen kamulaştırma kararına ya da belirlenen bedelin düşük olmasına itiraz edebilir. Böyle bir durum karşısında, taşınmaz sahibi haklarını savunmak için istimlak davası açabilir.
İstimlak davasında en yaygın itiraz sebepleri; kamulaştırmanın hukuka uygun olup olmadığı, taşınmazın değerinin doğru tespit edilip edilmediği ve kamulaştırma bedelinin adil olup olmadığıdır. Devletin tapulu araziye el koyması da dava sebebi olabilir. Davalarda, mahkeme öncelikle kamu yararı olup olmadığını değerlendirir ve taşınmazın gerçek değeri üzerinden yeni bir değerlendirme yapar.
Mal sahibi tarafından açılan davalar, kamulaştırma sürecinin durdurulmasına veya daha adil bir bedelin ödenmesine yol açabilir. Kamulaştırma sürecinde mal sahiplerinin haklarını korumak için önemli bir yasal araçtır. Dava süreci, teknik bilirkişi raporları ve tarafların beyanlarına dayanarak ilerler ve mahkemelerin vereceği kararlar kesin nitelik taşır. İstimlak davası nedir? Sorusunu da böylelikle cevaplamış olduk.
İstimlak Bedeli Sorgulama ve Paranın Alınması
İstimlak sürecinde, mülk sahiplerine taşınmaz mallarının bedeli ödenir. İstimlak edilen yerin parası nasıl alınır? Bedel ödemesi nasıl yapılır ve nasıl sorgulanır? Gibi sorular aklınızı karıştırıyor olabilir. İstimlak bedeli, devletin belirlediği kriterlere göre hesaplanır ve bu bedelin ne kadar olacağı resmî kurumlar tarafından yapılan değerleme çalışmaları sonucunda tespit edilir. İstimlak edilen mülk sahiplerinin en çok merak ettiği konulardan biri ise bedelin nasıl sorgulanacağı ve bu ödemenin nasıl alınacağıdır.
İstimlak bedeli, mülkün bulunduğu il veya ilçedeki belediyeler veya ilgili kamu kurumları aracılığıyla sorgulanabilir. Ayrıca, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı tarafından belirlenen resmi kıymet takdirlerine göre bedel belirlenir ve mülk sahibine tebligat yoluyla bildirilir. Bedelin belirlenmesinin ardından mülk sahipleri, uzlaşma komisyonuna katılarak fiyat üzerinde anlaşma sağlayabilirler.
Paranın alınması süreci, uzlaşmanın sağlanmasıyla başlar. Mülk sahibi, belirlenen istimlak bedelini ilgili devlet kurumu tarafından peşin olarak alır. Ödeme, banka hesaplarına yapılır ve süreç tamamen yasal düzenlemelere göre yürütülür.
