Konut kredilerinde yeni dönem başladı. BDDK, ikinci konutunu alacaklar için kredilere sınırlama getirdi. Bundan sonra tapusu olan tüketici, yeni bir ev daha isterse, evin değerinin yüzde 90’ı değil, yüzde 22.5’i kadar kredi çekebilecek. Hedef, yatırımcının değil ihtiyacı olanın konuta ulaşması. Bu amaçla ilk evini alacaklar için yeni bir kampanya da bekleniyor.
Barınma Sorunu Kapıda
Yeni uygulamaları değerlendiren EVA Gayrimenkul Değerleme Genel Müdürü Cansel Turgut Yazıcı, “Bu sistemle birlikte yatırımcıya değil evi olmayana kredi verilerek sınırlı nakit kaynakları doğru yönlendirilmesi ve konut fiyatlarının da talep nedeni ile yukarı çıkarılmadan yönlendirilmesi amaçlanıyor. Türkiye‘de dengelenemeyen konut fiyatları bu yöntemle dengelenmeye çalışılıyor. Ancak üretim maliyetleri yüksek, artan enflasyon ve daralan alternatif yatırım araçları insanları önce araba daha fazla parası varsa gayrimenkul almaya itiyor. 2021 yılından bu yana Türkiye’nin barınma sorunu yaşayacağına dair öngörülerimizi paylaşıyoruz. Barınma sorunu geldi ancak çözümler zamanında gelemedi.” dedi.
Yazıcı barınma sorununa dair ve gayrimenkul piyasasının açılımına dair önerilerde bulunarak şöyle devam etti:
Konut Üretip Kiraya Veren Kurumsal Sistemler Kurulmalı
“Konut kiralama amaçlı bazı kurumsal yapılar kurularak bunların kiralama amaçlı konut inşa etmeleri ve kiralama yolu ile orta ve dar gelirli vatandaşa belli sürelerle mülk sağlaması projelendirilmeli.
Ev sahibi kiracı ilişkilerinde çözüm süreçleri çok ama çok kısaltılmalı, uzlaşamayana bilirkişi atanıp sonuca bağlanmalı mahkemelerde dosyalar beklemeden konu hızla çözülmeli,
Kira artışlarına sınırlama getirildi ancak uyan yok, taciz usulü artış kavgaları devam ediyor. Kiracılar bu sınırlamalara rağmen evlerinden çıkmaya mecbur bırakılırken, ev sahibi kiracı ilişkilerinde gerginlikler hatta ağır şiddete varan gelişmeler yaşanıyor. Burada ev sahibi az kira alsın demek çözüm değil bu gelirle geçinenler var. Artık bu sorunların hızla çözümlenmesi gerekli, bu nedenle gayrimenkul ihtisas mahkemeleri kurulmalı ve kira davalarının çözümleme süreleri acilen 2-3 ay gibi bir süreye çekilmeli.
Yetkililerin gecikmeden atması gereken önemli adımlar var
Konut kiralamada arz ve talep dengesi hızla bozuluyor. Anadolu’da şehir dışında konumlanan evlerin bile fiyatları 2-3’e katlandı. Yetkililerin gecikmeden atması gereken önemli adımlar var. Bunlardan bazıları; boş olan evlerin boş tutulmasını yasaklayarak kiraya verilmesini sağlamak, kira fiyatlarını dondurmak, yabancıların kontratlarını uzatmamak ve yabancıya ev kiralanmasında rayicin üzerinde kiralama yapılıyorsa farkı devletin almasının sağlanmasıdır.
En hızlı çözümlerin bile gerçekleştirilmesi seneler sürecek
Gayrimenkule bağlı önlemlerin daha kapsamlı düşünülerek alınması gerekli. Sadece krediyi açmak, kapamak, sınırlamak veya kira artış sınırlaması getirmek çok basit kapsamlı düşünülmemiş ve yetersiz çözümler.
Türkiye’nin Gayrimenkul Piyasaları Kurulu ‘na ihtiyacı var
Türkiye’nin Gayrimenkul Piyasaları Kurulu‘na ihtiyacı var. Bu kurul tüm düzenlemeleri orkestra şefi olarak organize etmeli, yakın orta ve uzun vadeli sektörel planlamalar yaparak tüm ilgili kurumlarla direkt koordinasyon sağlamalı. Ayrıca kiralama konusunda kiralanan her mülkün kime ne kadar süre ile kiralandığı kayıt altında alınmalı, doğru vergilendirilmeli.
Bölgesel olarak iş olanakları artırılmalı, köy evleri renove edilmeli
Köylerimiz boş dururken, insanımız mecburen şehre göç etti. İş ve okul olanaklarını köylere yakın alanlarda artırmak aslında barınma sorununa orta vadede çok güzel ve kalıcı çözümler yaratacaktır. Artık uzaktan çalışma imkanı birçok iş kolunda açıldı, okul sorununun da çözülmesi birçok hayatı değiştirebilir.
Yabancıya Satışta artık yeni bir dönem açılmalı ve satış tekrar 1 Milyon Dolar Sınırına Getirilmeli
Yılda takribi 60 bin adet yabancı satışı var ve bu rakamın artış hızının artık azalması gerekli. Bir ülkenin toplam satışının %5’e yakınını yabancılar gerçekleştirmemeli. Üstelik bu yabancıların ciddi bir kısmının vatandaşlık aldığı düşünülürse rakam büyüdükçe kümülatif tehlike artıyor gibi duruyor.
İnşaat Süresinin Kısaltılması için Ruhsat Prosedürlerinde düzenleme Yapılmalı
Kentsel dönüşüm sürecinden bina yıkılmadan ruhsat prosedürü başlayamıyor ve bu da 8-9 ay sürüyor. Bu sürede ev sahipleri “bina yıkılsın” diye kiraya taşınmış oluyor. Prosedürlerde iyileştirme yapılarak bina yıkılır yıkılmaz inşaatın başlanmasını sağlayacak bir metot geliştirilebilir.
Atıl alanlar hızla ekonomiye kazandırılmalı
Kira konusunda hızlı çözüm önerilerinden biri olarak binalarda kullanılmayan çatı aralarına iskan izni verilmesi ve bina sakinlerinin bu alanı kiraya vermesi imkanı geliştirilebileceğini düşünüyoruz. İstanbul’da bu şekilde kullanılabilecek en az 15 bin binanın oluğu düşünülürse, bu alanlar hazırlanıp ortalama 1 kişiye kiralansa en az 10.000 kişinin kiralama sorunu çözülmüş olur. Bu rakam çok daha büyük olabilir. Şirket olarak uzun süredir bu konuya değiniyoruz ve yetkililerin bu konuya eğilmesini bekliyoruz.” diyerek sözlerini tamamladı.
EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlık Hakkında: EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlık AŞ, gayrimenkul sektörün uzman isimleri tarafından 2008 yılında kuruldu. EVA, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından yetkilendirilen Değerleme Şirketlerinden olup ayrıca, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) tarafından finans kurumlarına, “gayrimenkul, gayrimenkul projesi veya bir gayrimenkule bağlı hak ve faydaların değerlemesi” hizmet verme yetkisine sahip şirketler arasındadır. Ayrıca uluslararası bir kurum olan RICS (Royal Institution of Chartered Surveyors) tarafından Türkiye’de “Regulated by RICS” olarak ünvanı verilen ilk kuruluştur.
EVA Değerleme’nin kendi alanında 24 adet uluslararası ödülü bulunmaktadır. Finans piyasaları konusunda dünyanın önemli otoritelerinden Euromoney Yayın Kurumunun lider dergisi olan Euromoney Magazine her yıl dünyanın birçok ülkesinde çeşitli kategorilerde en başarılı kurumları bilimsel bir çalışma ile belirlemektedir. EVA Değerleme, 2011 senesinde Euromoney tarafından Değerleme Konusunda Türkiye En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması, 2013 senesinde Türkiye’nin En İyi Danışmanlık (Best Real Estate Advisory-Overall), En İyi Araştırma (Research) ve En İyi Değerleme (Valuation) Firması ödüllerinde, 2014 senesinde ise “Türkiye’nin En İyi Gayrimenkul Araştırma Firması" ödülüne, 2016, 2017 ve 2018 senelerinde tekrar Türkiye’nin En İyi Danışmanlık (Best Real Estate Advisory-Overall), En İyi Araştırma (Research) ve En İyi Değerleme (Valuation) Firması ödüllerinde layık görülmüştür. 2020 yılında ise Euromoney’in “Real Estate Awards 2020” ödülleri kapsamında, Türkiye'nin en iyi Gayrimenkul Araştırma ve Gayrimenkul Değerleme firması seçilmiştir. Ayrıca uluslararası International Property Awards, EVA Gayrimenkul Değerleme Danışmanlığı 2013-2014 senesi ödüllerinde "Türkiye’nin En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması" ve "Avrupa'nın En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması"; 2014-2015, 2015-2016, 2016-2017, 2017-2018 ve 2018-2019 senesinde ise arka arkaya tekrar "Türkiye’nin En İyi Gayrimenkul Danışmanlık Firması" olarak seçmiştir. Tüm bu ödüller yanısıra 2017 senesinde Global Brands Magazine tarafından “Best Property Appraisal Company, Turkey 2017”, 2018 senesinde tekrar Global Brands Magazine tarafından “Most Innovative Real Estate Valuation Brand, Turkey,2018 ödülüne layık görülmüştür.
EVA Gayrimenkul Değerleme, her türlü gayrimenkul ve gayrimenkule dayalı hak ve faydaların değerlemesi, makine ve ekipman değerlemesi hizmetleri vermekte, gayrimenkul projelerinde fizibilite, şerefiyelendirme, yer seçimi analizi, çalışmaları yapmakta, en iyi ve en verimli kullanım etütleri hazırlamakta, kurumsal imar barışı danışmanlığı hizmeti vermekte, finansal kurumlar için kredilerde yatırım ilerleme raporları hazırlanması hizmetleri vermektedir. Şirketin ortakları ve Yöneticileri arasında Türkiye’nin ilk SPK Lisanslı Değerleme Uzmanlarından Cansel Turgut Yazıcı, Özdil Şahin, Özhan Yurtseven ve Zuhal Balsarı bulunmaktadır. Şirketin Türkiye Otel Sektörü Pazar Analizi Raporu, Türkiye Alışveriş Merkezleri Potansiyeli Analizi raporları, İstanbul Markalı Konut Piyasası Araştırma ve Öngörüler Raporu, İstanbul Yurt sektörü raporu gibi yayınlanmış sektörel araştırma raporları vardır.
